Joodse synagoge

De eerste joden vestigden zich rond 1790 in Den Helder. Korte tijd later, in 1806, werd er een klein gebouw in de Jodensteeg gekocht en ingericht als synagoge. De opening van het Noord-Hollands Kanaal in 1824 leidde tot aanwas van de joodse gemeente in Den Helder, vandaar dat er in september 1837 een fraaie nieuwe synagoge aan de Kanaalweg ingewijd werd. De joodsebegraafplaats in het nabijgelegen Huisduinen dateert van 1827 en ligt bij de algemene begraafplaats aan de Duinweg/Kerkhoflaan. Dankzij financiële steun van de familie de Rothschild kon in 1837 een joodse school gebouwd worden. Deze had kort na het midden van de negentiende eeuw het grootste aantal leerlingen. Het kerkbestuur deed tevens dienst als armbestuur en telde zeven leden, daarnaast waren er twee penningmeesters voor het Heilige Land. In de joodse gemeente waren de volgende genootschappen actief: een religieus studiegenootschap, een begrafeniscollege, een jongerenvereniging, een culturele vereniging en een vrouwengenootschap voor het onderhoud van het interieur van de synagoge. 

De opening van het Noordzeekanaal in 1876, waardoor de welvaart ter plaatse terugliep, had tot direct gevolg dat de Joodse gemeente sterk in omvang afnam. Toch werd de oude synagoge nog in 1928 vervangen door een nieuw gebouw op dezelfde plaats. In 1940 ontvluchtten in totaal ongeveer 38.000 inwoners het door bombardementen geteisterde Den Helder, waaronder een deel van de joodse bevolking. De achtergebleven joden werden in 1942 via Amsterdam en Westerbork naar het Oosten gedeporteerd. Geen van hen is terug gekeerd. De synagoge werd net als de hele havenwijk door de Duitsers afgebroken om er fortificaties aan te brengen. In 1964 werd de joodse gemeente van Den Helder bij die van Alkmaar gevoegd. De plaatselijke autoriteiten onderhouden tegenwoordig de joodse begraafplaats. In 1986 werden er enkele bijzondere grafstenen gerestaureerd. De joodse vereniging Sufah heeft in 2002 in Den Helder de begraafplaats laten opknappen. In april 2005 werd er bij de joodse begraafplaats een gedenksteen onthuld ter nagedachtenis aan de 256 omgekomen joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1869 telde Den Helder ongeveer 470 joden. In 1930 waren dat er nog 196. Na de oorlog slechts een tiental.